Wij hebben samen met een groep huidige (tijdelijke) gebruikers van de Oosterkerk (een van de vijf grote kerken) in Amsterdam het initiatief genomen om dit prachtige gebouw uit 1671 te herbestemmen als ‘Betekeniscentrum’. Een plek die antwoord geeft op de behoefte aan spiritualiteit en nieuwe zingeving van de moderne stedeling. De bezoekers zullen religieus en seculier zijn, islamitisch, christelijk, boeddhistisch of humanistisch, geïnteresseerd in theologie, filosofie en psychologie, doeners en denkers, liefhebbers van gesproken woord, kunst of muziek. Vanuit het woord betekenis denken we in drie ‘huizen’ (of concepten) die elkaar versterken maar die ook alle drie een eigen focus hebben (namelijk religieus-spiritueel, sociaal-cultureel en ethisch-ondernemend).

Wij hebben voor de Oosterkerk een plan gemaakt waarin het gebouw zich met kleine ingrepen als een kameleon kan aanpassen aan wisselend gebruik en bijbehorende ruimtecondities. Tegelijkertijd staat vooral het behoud van het rijksmonument en de ervaring van de indrukwekkende ruimte als geheel centraal. De kerk heeft een schitterende lichtinval en een prachtige architectuur. Alle ingrepen dienen gelijktijdig meerdere doelen, zijn aanpasbaar voor verschillende situaties, zijn reversibel en dragen bij aan de verduurzaming van het gebouw.

De kerkzaal zal in de basisopstelling als ontmoetingsruimte dienen, waar de gebruikers van de kerk en bezoekers van buitenaf in een informele bistro-setting bij elkaar kunnen komen aan tafeltjes of op een groot rond piramidevormig zitmeubel in het hart van de kerk kunnen plaatsnemen met een kopje koffie of thee. Er staan tevens, op verschuifbare geluiddempende tentoonstellingswanden, een wisselende steeds actuele tentoonstelling.

Voor het gebruik van de kerkzaal ten dienste van evenementen kan de zaal snel en gemakkelijk veranderd worden: de preekstoel wordt opzij gerold, de tentoonstellingswanden strategisch als klankkaatsers aan de rand van de zaal opgesteld, het piramidevormige zitmeubel in het midden wordt ingeklapt tot een vlak rond podium en er kunnen tot 360 stoelen in kringen rond het podium opgesteld worden. De bistro exploitant bedient vanuit zijn strategisch goede positie in het gebouw naast de gebruikers en de bezoekers in de basisopstelling ook alle bijeenkomsten, van catering voor vergaderingen tot de grote evenementen. Na afloop van het programma kan er geborreld worden.

Het hergebruik en de verduurzaming van de Oosterkerk is uit technisch oogpunt uitdagend. Logistiek, bewegingen en routes, thermische behaaglijkheid, verwarming, ventilatie, verduurzaming, installaties, akoestiek en uiteindelijk ook de kosten moeten met elkaar en met het beoogde meervoudige gebruik van het gebouw in overeenstemming en balans worden gebracht. Daarnaast zijn een prettige sfeer, een aangenaam klimaat en een goede verstaanbaarheid cruciaal voor het functioneren van het beoogde concept.

De eerste en de laatste afbeelding tonen de huidige situatie in de kerk.

IN SAMENWERKING MET TIM VREUGDENHIL & MIRJAM SLOOTS (CITYKERK), STEPHAN UMMELEN (WAARDENGEDREVEN) EN DE PROTESTANTSE KERK AMSTERDAM